وبلاگ

به طبع با پیشرفت سریع دنیای کامپیوتر و تکنولوژی‌های منتسب به آن، حافظه‌ها و دستگاه‌های ذخیره‌سازی در دنیای امروز به تعاریف جدیدی از سرعت، ظرفیت و کاربرد پذیری رسیده‌اند. به طوری که می‌توان گفت جهان ذخیره‌سازی اطلاعات در حال تجربه‌ انقلابی زیر و رو کننده است.

با افزایش تقاضا برای کامپیوترهای گیمینگ، سیستم‌های قدرتمند و سرورهای پرسرعت، نیاز به انتقال پرسرعت‌تر از داده‌ها بیش از پیش حس می‌شود. از این رو هرروزه شاهد عرضه نسخه‌های بهبود یافته‌ای از ماژول‌های حافظه هستیم. در حال حاضر جدیدترین تکنولوژی منتسب به حافظه‌ها، SSDها هستند که بر پایه فناوری فلش کار می‌کنند.

SSD چیست؟

ماژول SSD (مخفف Solid State Disk)، نوعی حافظه است که از سرعت خواندن و نوشتن بیشتری نسبت به هارد دیسک‌های مکانیکی برخوردار است. SSD که با نام «درایو حالت جامد» نیز معادل‌سازی شده، نوعی درایو برای ذخیره‌سازی اطلاعات است که بر پایه حافظه فلش و مشابه با مموری موبایل طراحی شده است.

علت «حالت جامد» نامیدن حافظه‌های SSD این است که برخلاف HDDها هیچ عضوی متحرکی در آن وجود ندارد. در واقع این حافظه‌ها هیچ عضو مکانیکی خاصی ندارند. SSDها برخلاف حافظه‌های HDD برای نوشتن داده‌ها از مغناطیس استفاده نمی‌کنند. بلکه داده‌ها را در میلیون‌ها سلول حافظه‌ (Cell) به صورت بایت‌های اطلاعات، ذخیره می‌کنند.

درایوهای SSD با برخورداری از سرعت خواندن و نوشتن به مراتب بالا‌تر از هارد دیسک‌ها، گزینه بسیار مناسبی برای افزایش سرعت و کارایی کامپیوترهای رومیزی و حتی لپ تاپ‌ها هستند. با استفاده از این حافظه، زمان تاخیر به حداقل رسیده و مقدار گرمای تولیدی هم کاهش چشم‌گیری خواهد داشت.

نصب سیستم عامل، بازی و یا نرم افزارها روی حافظه‌های SSD، سرعت لودینگ و اجرای آن‌ها را نیز بالا برده و جانی تازه به سیستم شما می‌بخشد. نقطه ضعف این نوع هارد در قیمت بالا، محدودیت حجمی و کاهش سرعتشان با گذشت زمان است.

تفاوت حافظه SSD و HDD در چیست؟

Hard Disk Drive یا به اختصار HDD یک حافظه دائمی است که برای ذخیره کردن داده‌های مورد پردازش کامپیوتر مورد استفاده قرار میگیرد. در هارد دیسک‌ها با چرخش پلاتر، هد خواندن و نوشتن توسط یک بازوی مکانیکی به داده‌ی مورد نظر شما دسترسی پیدا می‌کند. اطلاعات به کمک این بازوها و بهره گیری از مغناطیس خوانده و نوشته می‌شوند.

حافظه‌های HDD در قیاس با SSDها از سرعت بسیار پایین‌تری بهره می‌برند. در مقابل قیمت پایین‌تری داشته و رایج‌ترند. SSDها ماژول‌های حافظه تا سه برابر سریع‌تری هستند که بر پایه فناوری‌ نانو فلش کار می‌کند. در این شیوه اطلاعات به صورت اعداد صفر و یک در سلول‌های حافظه ذخیره می‌شوند.

به دلیل ساختار مکانیکی HDD، این ماژول‌های ذخیره سازی در معرض آسیب بیشتر و از کار افتادگی سریع‌تر هستند. همچنین این دسته از تجهیزات توان مصرفی بالایی دارند، در نتیجه نویز بالاتر و گرمای تولیدی بیشتری خواهند داشت. با این وجود قیمت بالای SSDها به ازای هر گیگ همچنان مانع از جایگزینی کامل HDDها شده است.

مزایای تهیه‌ SSD چیست؟

سرعت انتقال بالا، بارگذاری مستقیم بازی‌ها، افزایش تعداد عملیات‌های ورودی و خروجی‌ در هر ثانیه (IOPS)، سرعت بالای کپی و انتقال انواع فایل‌ها و همچنین حرارت و نویز کمتر از جمله مزایایی است که کامپیوترهای مجهز به SSD از آن بهره می‌برند.

یک هارد درایو معمولی برای دسترسی به اطلاعات به چند میلی‌ثانیه زمان نیاز دارد. این درحالی است که SSD همان کار را در کسری از میلی‌ثانیه انجام می‌دهد. SSDها به واسطه بهره گیری از حافظه‌ بر پایه چیپست‌های NAND می‌تواند سرعت اجرای و لودینگ نرم افزارها را به شکل چشمگیری افزایش دهند. برای گیمرها نیز، نصب و اجرای بازی‌ها روی SSD بعضا می‌تواند فریم ریت و در نتیجه کیفیت تجربه را بهبود ببخشد.

حافظه SSD چطور کار می‌کند؟

حافظه‌های SSD از تعداد زیادی حافظه فلش NAND تشکیل شده‌اند که متشکل از میلیون‌ها سلول حافظه‌ (Cell) هستند. این سلول‌های حافظه بسته به ساختارشان می‌توانند یک تا چهار بیت از اطلاعات را ذخیره کنند. این اطلاعات در قالب مقادیر صفر و یک ذخیره می‌شوند.

نوشتن و خواندن داده در این نوع حافظه‌ها توسط یک کنترلر (Controller) که به مثابه مغز حافظه است، انجام می‌شود. این کنترلر داده‌های ورودی را در سلول‌هایی در صفحاتی از بلوک‌هایی متشکل از سلول‌ها ذخیره می‌کند. در واقع کنترلر ابزاری است که می‌تواند با سرعت بالایی از طریق سیگنال‌ های الکتریکی داده‌ها را جمع‌آوری کند.

 کنترلر، وجود یا عدم وجود بار الکتریکی در هریک از سلول‌های حافظه را به عنوان مقادیر صفر یا یک تفسیر می‌کند. همچنین کنترلر مسئول تبادل این داده‌ها با سیستم‌ عامل‌ است. از این رو توانایی کنترلر در تهیه SSD نیز حائز اهمیت است.

چطور حافظه SSD مناسب تهیه کنیم؟

عوامل گوناگونی در خرید حافظه SSD تاثیر گذارند. این ماژول‌های پرسرعت ذخیره سازی در تکنولوژی‌ها، ظرفیت، سرعت و فرم فاکتورهای متعددی تولید می‌شوند. هر کاربر بایستی ابتدا با توجه به سازگاری سپس انتظارات و بودجه خود اقدام به انتخاب حافظه SSD مناسب نماید. از این رو در ادامه به بررسی مهم‌ترین ویژگی‌های قابل حافظه SSD در خرید می‌پردازیم.

انواع حافظه SSD

حافظه‌های SSD بسته به سایز، فرم ورودی، سرعت، تکنولوژی و پروتکل حافظه و بسیاری دیگر از المان‌ها به دسته بندی‌های مختلفی دسته بندی می‌شوند. متاسفانه بررسی تک به تک این موارد از حوضله این مقاله خارج است و دانستن آن نیز چندان کاربردی نیست. به شکلی کلی‌تر زمانی که از انواع SSDها صحبت می‌کنیم به تفاوت کانکتور و فرم فاکتور اینترفیس اشاره می‌کنیم.

امروزه حافظه‌های SSD بسته به نیاز کاربران، با اتصالات و شمایل متفاوتی عرضه می‌شوند. حافظه‌های SATA ،NVMe ،mSATA ،PCIe ،M.2 ،U.2 و… از این نمونه‌ها هستند. در ادامه به بررسی رایج‌ترین این مدل‌ها می‌پردازیم.

حافظه‌های SATA SSD

SSDهای ساتا SATA رایج‌ترین و البته ارزان‌ترین نوع ماژول‌های حافطه SSD هستند. این حافظه‌ها که معرف تکنولوژی Serial ATA هستند، نسل بهبود یافته‌ای از Parallel ATA مربوط به هارد درایو‌های قدیمی هستند که برای اولین بار در سال ۲۰۰۰ معرفی شدند.

این SSDها به وسیله‌ی رابط ساتا به مادربرد سیستم و به وسیله رابطه برق به منبع تغذیه کامپیوتر شما متصل می‌شوند. به طور معمول SSDها ساتا با همه نوع کامپیوترهای رومیزی و لپ‌تاپ حتی در صورت قدیمی بودن سازگاری کامل دارند. پس انتخاب اول طیف گسترده‌ای از کاربران هستند.

رابط‌های ساتا سرعت نسبتا بالایی دارند. و در نسل‌ سوم با سرعت انتقال واقعی ۴.۸ گیگابیت بر ثانیه (۶۰۰ مگابایت در ثانیه) را ارائه می‌دهند. اما در مقایسه با سایر تکنولوژی‌ها از سرعت کمتری بهره می‌برند. این نوع حافظه در رنج حجمی گسترده‌ای عرضه می‌شوند.

SSDهای ساتا بسته به کاربرد و حجم‌شان در سایز بندی‌های فیزیکی متفاوتی ارائه می‌شوند. رایج‌ترین سایز این SSDها، سایز ۲.۵ اینچی است که همان سایز مورد استفاده در لپ‌تاپ‌ها است. همچنین می‌توان SSDهای ساتا در سایز‌های ۳.۵ و ۱.۸ اینچی را نیز پیدا کرد. سایز یک هشتمی این حافظه‌ها نیز در قالب mSATA عرضه می‌شوند که در برخی اولترابوک‌های بسیار نازک یا دستگاه‌های پرتابل مورد استفاده قرار می‌گیرند.

حافظه‌های PCIe SSD

SSDهای مبتنی بر  PCIe از فناوری جدید و پرسرعتی برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کنند. رابط‌های PCIe به دلیل سرعت بالا در اتصالات مادربرد نظیر اتصال پردازنده‌های کامپیوترها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

حافظه‌های PCIe از پروتکل NVMe استفاده می‌کنند. حافظه‌ها با رابط PCIe بزرگتر از فرم M.2 هستند؛ از این رو ظرفیت تراشه‌های بیشتری را نیز در هر SSD دارند. حافظه SSD با رایط PCIe از‌ گرانترین ماژ.ل‌های ذخیره ساز ارائه شده هستند و بین گیمرهای دسکتاپ محبوبیت فراوانی دارند و معمولا جزو انتخاب‌های دارندگان لپ‌تاپ نیستند.

این دسته از ماژول‌های SSD به علت سرعت بسیار بالاتر و اختلاف قیمت کم با مدل‌های ساتا، انتخاب اول گیمرها و کاربران حرفه‌ای هستند. در نتیجه برای این دسته کاربران پیشنهاد می‌شوند.برای مشاهده و خرید SSD با رابط PCIe ای‌دیتا مدل SWORDFISH کلیک کنید

حافظه‌های NVMe SSD

ماژول‌های NVMe، که سرواژه‌های عبارت Non-Volatile Memory Express است، نسل بعدی ماژول‌های حافظه است که با هدف بهبود اتصال درایوهای SSD توسعه یافته‌ند. این حافظه‌ها به طور معمول از درگاه‌های جدید و پرسرعت PCIe بهره می‌برند. در نتیجه اطلاعات به‌صورت مستقیم و بدون واسطه به مادربرد منتقل می‌شود.

به علت بهره گیری ازین رابط‌های پرسرعت، حافظه SSD با تکنولوژی NVMe قیمت نسبتا بالاتری در مقایسه با سایر تکنولوژی‌های حاضر خواهند داشت. درگاه‌های رابط PCIe متشکل از مضرب زوجی از مسیرهای ارتباطی هستند که وظیفه انتقال اطلاعات را برعهده دارند. نسل حاضر و متداول استاندارد PCIe یعنی PCIe 3.0 در هر مسیر ارتباطی یا Lane می‌تواند تا نزدیک به ۱ گیگابایت در ثانیه انتقال داده داشته باشد.

اما نسل جدیدتر این محصولات با درگاه‌های PCIe 4.0 هستند که امکان رسیدن به سرعت‌های خارق العاده‌ی بالای ۷ گیگابایت در ثانیه را نیز فراهم کرده‌اند.

این دسته از ماژول‌های SSD به طور معمول در دو فرم رایج M.2 و PCIe در دسترس‌ند. m.2ها به طور معمول ۲۲ میلی‌متر عرض دارند که آن را مناسب استفاده در کامپیوترهای کوچک و لپ‌تاپ‌ها می‌کند. اما در مقابل فرم فاکتور PCIe روی درگاه‌های PCIe مادربرد سوار می‌شوند. در نتیجه این SSDها تنها برای کامپیوترها قابل استفاده‌ند.

حافظه‌های M.2 SSD

حافظه‌های M.2 از طریق سوکت M.2 و به صورت مستقیم به مادربرد متصل می‌شوند. آن‌ها می‌توانند هم با فرم فاکتور SATA و هم PCIe و هم USB 3 به مادربرد متصل شوند. از همین رو امروزه در غالب اولترابوک های جدید و نوت بوک‌های فلت با ساختار یکپارچه از این فرم SSDها استفاده می‌شود. هرچند در صورت وجود اسلات مناسب، در کامپیوترهای رومیزی نیز قابل استفاده خواهند بود.

SSDهای M.2 که مبتنی بر PCIe هستند و از پروتکل NVMe تا چهار لاین PCIe پشتیبانی می‌کنند. از این رو سرعت انتقال داده‌ها در این فرم فاکتور بسیار بالاتر از SATA و mSATA است. این SSDها بخاطر ظاهر فلت و بسیار نازکشان معمولا با رم‌ها مقایسه می‌شوند. معمولا قیمت آن‌ها بسیار بالاست.

چه حجم حافظه SSD باید تهیه کنیم؟

برخلاف هارد دیسک‌های HDD رایج، SSDها در ظرفیت‌های محدودی عرضه می‌شوند. علت این امر شیوه ذخیره سازی داده‌ها در این حافظه‌ها در نتیجه محدودی‌های فیزیکی آن‌هاست. همچنین قیمت تمام شده‌ی به ازای هر گیگ این حافظه‌ها بسیار بالا است. در نتیجه غالبا این حافظه‌ها در ظرفیت بین ۱۲۰ گیگابایت تا ۴ ترابایت در دسترس‌ند.

هرچند در رنج محدودی و به منظور استفاده سرورها، مانیتورینگ، دوربین‌های مدار بسته، کامپیوترهای پیشرفته و… این حافظه در سرعت ظرفیت‌های بالاتری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ظرفیت‌ها معمولا قیمت بسیار بالایی دارند و به هیچ عنوان مناسب کاربران خانگی نیستند.

بهترین شیوه برای کاربران خانگی بهره گیری از یک SSD ساتا با ظرفیت معقول در کنار حافظه‌ی HDD خواهد بود. به عنوان یک گیمر با نیازهای معمول احتمالا تهیه یک SSD با ظرفیت حدودا ۲۵۰ گیگابایت، در کنار هارد دیسک تمامی نیازهای شما را پوشش خواهد داد. در این حالت شما قادر خواهید بود بازی‌ها و سیستم عامل را که به سرعت لود و اجرای بالاتری نیاز دارند روی SSD نصب کنید.

چه سرعت SSD مناسب من است؟

امروزه حافظه‌های SSD بسته به تکنولوژی چیپ حافظه، درگاه ارتباطی و فرم فاکتور خود، در سرعت‌ها و به طبع قیمت‌های مختلفی در دسترس‌ند. تهیه‌ی حافظه SSD با سرعت خواندن و نوشتن ۵۰۰ مگابایت بر ثانیه (MB/s) با رابط کاربری ساتا توانایی رفع نیازهای کاربران معمولی را خواهد داشت. اما گیمرها بهتر است سراغ ماژول‌های پرسرعت PCIE بروند.

شما همچنین می‌توانید SSDها با سرعت‌های بالاتر ۵۰۰ مگابایت بر ثانیه (MB/s) نیز تهیه کنید. هرچند تهیه ماژول‌های حافظه با این سرعت احتمالا حسابی رو دستتان خرج بگذارد. همچنین در نظر پیش از خرید SSD بایستی از پشتیبانی مادربرد خود از سرعت مورد نظر اطمینان حاصل کنید.

تکنولوژی‌ چیپ‌ حافظه SSDها چه تفاوتی دارند؟

حافظه‌های SSD بر پایه‌ی تراشه‌ها و چیپ‌های نیمه هادی NAND کار می‌کنند. هر یک از این تراشه‌ها بسته به تکنولوژی مورد استفاده در ذخیره سازی توانایی و به طبع سرعت متفاوتی خواهند داشت. این تفاوت تراشه‌ها منجر به اختلاف قیمت و تفاوت کاربری نیز هست. پس بد نیست نگاه کوتاهی به این تکنولوژی‌ها بی‌اندازیم.

این تراشه‌ها در تکنولوژی‌های رایج SLC ،MLC ،TLC و QLC در دسترس‌ند. این نام گذاری‌ها به طور معمول به شیوه‌ی ذخیره سازی داده‌ها در سلول‌های حافظه اشاره دارند. برای مثال حافظه‌های SSD با تکنولوژی چیپ‌ SLC که از آن‌ها به عنوان چیپ‌های تک سطح (Single Level Cell) نیز یاد می‌شود، تنها توان ذخیره سازی یک بیت اطلاعات را در هر سلول حافظه خود دارند.

حافظه‌های SSD با تکنولوژی چیپ‌ SLC بخاطر چینش تک بیتی خود معمولا پرسرعت‌ترین و به طبع گران‌ترین چیپ‌های بازار هستند. در نتیجه این چیپ‌ها در تولید ماژول‌های حافظه حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دسته از SSDها کاربرد خانگی ندارند و معمولا در سرورها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چیپ‌های MLC و TLC که به ترتیب توانایی ذخیره دو و سه بیت اطلاعات را در هر سلول حافظه دارند. این دو در مقایسه با SLCها ارزان‌تر بوده و کاربرد عمومی‌تری نیز دارند. اکثر SSDهایی که ما می‌خریم مجهز به یکی از این دو چیپ هستند. QLCها، با دخیره چهار بیت اطلاعات در هر سلول، حافظه‌هایی با سرعت خواندن و نوشتن پایین‌تر هستند که امروزه در هر فرم فاکتور و حجمی در دسترس‌ند.

از چه برندی SSD تهیه کنیم؟

امروزه برندهای متعددی به منظور تهیه SSD در بازار وجود دارد. به طور معمول و در حاشیه امن برندهای شناخته شده می‌توان تمامی محصولات را تایید کرد. از این دسته SSDها می‌توان وسترن دیجیتال (Western Digital)، سامسونگ (Samsung)، ای دیتا (ADATA)، کروشیال (Crucial)، سیلیکون پاور (Silicon Power) و… اشاره کرد. در این میان ای دیتا (ADATA) از نام‌های شناخته شده تایوانی و با سابقه‌ای است که در ایران محبوبیت زیادی دارد.

این برند قیمت مناسبی داشته و مدل‌های مناسبی در همه رده‌ها برای رفع نیازهای کاربران معمولی تا گیمرهای حرفه‌ای دارد. اگر از آن دسته کاربران معمولی هستید که قصد ارتقا کامپیوتر خود را دارید، مدل‌‌های آبی رنگ این برنده پیشنهاد می‌شوند. اگر به فکر محصولات حرفه‌ای و گیمینگ هستید نیز بایستی نگاهی به لاین XPG این شرکت بی‌اندازید.